Het meeste wat bekend is over Georgius, berust op legende. Het is echter zeker dat hij uit Kappadocië kwam (= huidig Midden-Turkije), militair was in het Romeinse leger en dat hij onder keizer Diocletianus in hoog aanzien stond. Omdat hij christen was, werd hij rond 303 in de keizerstad Nicomedië of in de plaats Lydda onthoofd.
Verering & Cultuur
In het Oost-Romeinse Rijk gaat zijn verering terug tot in de 5e eeuw; aanvankelijk vooral in het Nabije Oosten, inclusief Egypte en Ethiopië. Constantinopel telde zelfs meerdere Georgius-kerken. Zijn verering was het grootst op het eiland Cyprus, in Kappadocië en Georgië, dat zelfs naar hem genoemd is. Vandaaruit verbreidt zich zijn verering naar de Balkan en Rusland.
In de oosterse kerken behoort hij met Demetrius van Sirmium en Theodorus Tiro tot de drie grote Griekse soldatenmartelaren.
Uit Ambrosius’ commentaar op het verhaal van Sint Joris’ martelaarsschap, maken we op dat het al in het westen bekend was tegen het eind van de vierde eeuw. Vanaf 23 april 683 weten wij zeker dat Georgius ook in Rome werd vereerd: zijn hoofd werd er vereerd in de S. Giorgiokerk.
Patronaten
Balkan
Hij is patroon van de Balkanstaten Bosnië en Servië. In Slovenië van de steden Kranj en Ptuj.
Baltische Staten
Hij is patroon van de staat Litouwen.
België
Hij is patroon van de plaatsen Luik, Sint-Joris (gem. Nieuwpoort), Sint-Joris-ten-Distel (gem. Beernem. In de late middeleeuwen was zijn beeld in Sint-Joris-ten-Distel een bedevaartsoord), Sint-Joris-Weert (gem. Oud-Heverlee), Sint-Joris-Winge (gem. Tielt-Winge).
Duitsland
Hij is een van de patroons van Duitsland. Daarnaast van de landstreken Allgäu, Beieren, Saksen en Schleswig; en van de steden Bamberg, Bremen, Dinkelsbühl (heeft sinds 1448 een Sankt-Georgenkerk), Eisenach, Hannover, Limburg (sinds 1235 een Sankt-Georgenkerk), Mansfeld, Nördlingen (Sankt-Georgenkerk sinds de 15e eeuw), Petershausen, Philippsburg, Ravensburg, Sankt-Georgen, Stade, Überlingen, Ulm en Wismar.
Daarnaast zijn er nog Sankt-Georgenkerken o.a. te Amberg, Köln, Speyer en Tübingen.
Engeland
Hij is patroon van Engeland (zijn rode ridder-kruis staat nog altijd in de vlag van Engeland, en maakt deel uit van de Union-Jack; meerdere koningen droegen de naam George. Verder is hij in Engeland beschermheilige van de plaatsen: Jarrow, Tyne en Wear, Ogburn-St-George, St-George in Cornwall, St-Neot in Cornwall en van Windsor.
Frankrijk
Hij is patroon van Frankrijk; van de landstreek Lotharingen; en van de plaatsen Bar, Saint-Georges-sur-l’Aa (dep. Nord) en Sélestat.
In Frankrijk heeft o.a. Parijs een kerk van St.-Georges.
Georgië
Hij is patroon van de land Georgië.
Italië
Hij is patroon van de Kerkelijke Staat, van de landstreek Piemonte; en van de steden Casale, Ferrara, Genua, Mantua, Modena en Urbino.
Nederland
Hij is patroon (of mede-patroon) van de steden Amersfoort, Nijmegen,
In Nederland zijn er Sint-Joriskerken in Almelo, Amersfoort (sinds Reformatie Nederlands Hervormd), Bredevoort, De Lier (sinds Reformatie Nederlands Hervormd), Drempt, Eindhoven, Heumen, Kruisland, Oosterbierum (sinds Reformatie Nederlands Hervormd), Spierdijk, Stratum, Terborg en Westerlee in Groningen (sinds reformatie Nederlands Hervormd).
Delft heeft sinds 1400 een Sint-Jorisgasthuis. Amersfoort heeft van oudsher een Sint-Jorisgilde.
Oostenrijk
Verschillende kleine plaatsen die St-Georgen heten.
Portugal
Hij is patroon van het land Portugal.
Rusland
Hij is (mede-)patroon van Rusland.
Spanje
Hij is patroon van de provincies Aragón en Catalonië; en van de steden Granada en Valencia.
Turkije
Hij is patroon van het toenmalige Constantinopel (= huidige stad Istanbul) en van de voormalige Syrische stad Antiochië (= het huidige Antikya).
Zweden
Hij is patroon van Zweden.
Zwitserland
Hij is patroon van de stad Luzern.
Beroepen en Noden
Sint Joris behoort tot de Veertien Noodhelpers.
Hij is patroon van Duitse ridderorden en van de Orde van de Kousenband (= van Sint-Georgius); van legers, ridderstand, paarden, kudden en vee (vanwege de betekenis van zijn naam!); en van ziekenhuizen, gasthuizen en hospitalen.
Hij is patroon van gevangenen; van kruisvaarders, ridders, ruiters, cavaleristen, soldaten, krijgers, militairen, schutters; van zadelmakers, wapenmakers en wapenfabrikanten, en meer in het bijzonder van harnasmakers, blikslagers, smeden en kuipers; van mijnwerkers; van scouts, padvinders, verkenners en wandelaars; van boeren (naamsbetekenis) en herders; en van artiesten.
Zijn voorspraak wordt ingeroepen tegen de pest, lepra en melaatsheid, syfilis, allerhande huidziekten, ook bij paarden; en tegen oorziekten; bovendien wordt hij aangeroepen tegen oorlogsgevaar, beschimping en bespotting, en godsdiensthaat; tegen ongeluk, tegen een zware val en tegen alle kwaad en de macht van de satan in het algemeen; daarnaast nog voor mooi weer en om een nieuw huis in te zegenen.
Erasmus († 1536) vertelt in zijn Enchiridion (66) dat er in zijn tijd mensen waren die Sint Joris’ bescherming inriepen om niet in de handen van de vijand te vallen.
Afgebeeld
Hij wordt afgebeeld als soldaat en ridder op een bruin paard in volle wapenuitrusting; met een rood kruis op de borst of op zijn schild; met zijn lans doorboort hij de bek van een draak; met het prinsesje dat de prooi moest worden van de draak; met koningin Alexandra die zich door hem laat bekeren; met een wiel en gifbeker (martelwerktuigen).
Weerspreuk(en)
‘Pluie de Saint-Georges
coupe aux cerises la gorge.’
(‘Met Sint-Joris regen
kersenoogst valt tegen’)
