Matteüs (Grieks: Μαθθαῖος) was een van de Twaalf en wordt in de traditie beschouwd als de schrijver van het eerste evangelie. Zijn roeping door Jezus wordt beschreven in datzelfde evangelie, in hoofdstuk 9, 9:
Toen Jezus vandaar verder ging, zag Hij iemand bij het tolkantoor zitten, die Matteüs heette, en Hij zei tegen hem: ‘Volg Mij.’ Hij stond op en volgde Hem.
Levi van Alfeüs
In de evangeliën van Marcus (2,13) en Lucas (5,27) staat vrijwel hetzelfde roepingsverhaal, alleen heet de geroepene daar Levi, de zoon van Alfeüs. Hierom worden Levi en Matteüs vaak met elkaar geïdentificeerd. Als dit juist is, zou Matteüs een broer kunnen zijn van Jakobus van Alfeüs.
Tollenaar
Matteüs werkte als tollenaar in Kafarnaüm, een nederzetting aan de oever van het Meer van Galilea. Tollenaars hadden doorgaans een slechte reputatie omdat zij als geldschieters en geldinners voor de Romeinen werkten. Daarom werden zij door veel Joden als verraders beschouwd.
Feestmaal
Volgens het Lucas-evangelie richtte Matteüs na zijn roeping een feestmaal aan, waarbij Jezus tot afkeer van de schriftgeleerden samen at met tollenaars en zondaars.
Gave van Jahweh
In alle synoptische evangeliën komt Matteüs met deze naam voor op de apostellijsten. De naam is de vergrieksing van het Hebreeuwse Mattay of Mattithyahu, wat ‘gave van Jahweh‘ betekent.
Mesopotamië
Volgens verschillende overleveringen trok Matteüs omstreeks het jaar 40 naar Mesopotamië om het evangelie te verkondigen. Hij zou daar een natuurlijke dood gestorven zijn. De Rooms-Katholieke Kerk en de Oosterse Kerken volgen echter de traditie die zegt dat hij als martelaar gestorven is.
Gedachtenis
Zijn gedachtenis wordt door de Rooms-Katholieke Kerk als apostelfeest gevierd op 21 september. De Oosters-Orthodoxe Kerken gedenken hem op 16 november.
Iconografie
In de iconografie wordt Matteüs afgebeeld met een evangelieboek, een mensenfiguur of een engel en soms een zwaard. Meer hierover in het lemma Tetramorf.
Bron: KRO-NCRV